ڈاکٹر سید اختر حسین اختر

اک قادر الکلام تے آفاقی شاعر

حضرت مولوی سراج القادری ہوری اک آفاقی تے قادر الکلام شاعر نیں ۔ اہناں نے جس موضوع توں دی چھوہیا اُنہوں فن دایاں سراں تیک پنچا کے بھایا ایدوں پہلاں لہراں ادبی بورڈ وتوں اہناں دی شاہکار کتاب” مرزا صاحباں چھپ کے حضرت صاحب دے فن کے فکر دی اچیائی دیاں دھماں پاچکی ہے۔ او کتاب 2003ء وچ آٹھویں (8) دار چھپی سی ۔ ایدوں پہلاں اہدے ست (7) ایڈیشن چھپ چکے سن۔ پچھلی کتاب پنج گنج قادری کلاں حضرت صاحب دیاں سی حرفیاں دی کتاب اے جنہوں لہراں ادبی بورڈ نو ویں (9) وار چھاپ رہیا اے۔ ایدوں پہلاں اہدے اُٹھ ایڈیشن چھپ کے ختم ہو چکے ہیں ۔ مولوی سراج القادری ہوراں دی قادر الکلامی تے آفاقیت را ا ہو بڑا وڈ اثبوت اے جے اہناں دی کوئی کتاب اجہی نہیں جہدے اُٹھ (8) دس (10) ایڈیشن نہ چھپے ہوں ۔ کتاب پڑھن والا قاری ہو اور انقاد ہوندا اے۔ آتے جیکر پڑھن والا کتاب نوں پسند کرے تے او کئی کئی وار چھپ دی اے۔ جے پڑھن والا کے کتاب نوں رد دیوے تاں اہدے اپنے ایڈیشن نہیں چھپ سکدے۔ کمر فیاں دی ایس کتاب وچ وی حضرت صاحب نے زبان بیان معلومات اس لوچ اتے مٹھاس دے بڑے جو ہر دکھائے ہیں۔ ایس کتاب دے شعری من بیانن توں پہلاں ” محیر فی بارے چند گلاں ضروری نہیں۔ محترم جناب عبد الغفور قریشی ہوراں اپنی کتاب پنجابی ادب دی کہانی وچ کر فی ہارے انچ لکھیا اے:۔

حروف ابجد دے آسرے شعر لکھن دا رواج بہت پرانا اے۔ یہو دیاں وچ وی الفابیٹ پوٹیمز ( ابجدی نظماں ) لکھن دا رواج رہیا اے۔ انگریزی وچ ملٹن تے ورڈزورتھ دے وچکارلے سے اہناں نوں لکھن دا رواج رہیا اے۔ پنجابی وچ حرفی دا اک خاص تھاں (مقام) اے۔ مسلمان درویشاں نے الف (اللہ ) نوں ای وڈیائی دتی تے فیر الفتوں کی تیک اک اک حرف نوں لیکے مصرعے لکھے ۔ کیونکہ فاری و چ حروف ابجد تیہہ (30) نیں۔ ایس سبوں اجہی شاعری نوں تمھیں حرفی دیتھاں سیحرفی آکھیا گیا اے۔ اہ اکثر بحر طویل وچ ہندی اے۔ ایس وچ عشق تےتصوف دا بیان ہندا اے۔“

حروف ابجد دے آسرے شعر لکھن دا رواج بہت پرانا اے۔ یہو دیاں وچ وی الفابیٹ پوٹیمز ( ابجدی نظماں ) لکھن دا رواج رہیا اے۔ انگریزی وچ ملٹن تے ورڈزورتھ دے وچکارلے سے اہناں نوں لکھن دا رواج رہیا اے۔ پنجابی وچ حرفی دا اک خاص تھاں (مقام) اے۔ مسلمان درویشاں نے الف (اللہ ) نوں ای وڈیائی دتی تے فیر الفتوں کی تیک اک اک حرف نوں لیکے مصرعے لکھے ۔ کیونکہ فاری و چ حروف ابجد تیہہ (30) نیں۔ ایس سبوں اجہی شاعری نوں تمھیں حرفی دیتھاں سیحرفی آکھیا گیا اے۔ اہ اکثر بحر طویل وچ ہندی اے۔ ایس وچ عشق تےتصوف دا بیان ہندا اے۔

سی حرفی بارے پروفیسر ڈاکٹرنا مرا نا ہو ہی انج وچاردے میں :  سی حرفی توں مراد حبیبہ 30 حرفاں والی نہیں۔ ادب دی اصطلاح وچ ایس (سحر فی) توں مراد او شعری صنف اے۔ جہڑی ہیئت پاروں رباعی نال ملدی جلدی اے۔ پر زباعی صرف ہزج بحر او دے خاص تول وچ لکھی جاندی اے۔ جو کہ سی حرفی وچ بھرتے وزن دی پابندی نہیں ۔ ایسے طرح رباعی جو وچ چار مصرعے ای ہوندے نیں۔ اہناں وچوں پہلا دوجاتے چوتھا آپو وچ ہم قافیہ ہوندے نیں۔ اہتاں وچ اکو فلسفیانہ کے اخلاقی خیال سامنے لیا ندا جاندا اے۔ جد کہ سحر فی درج نہ صرف گھٹ توں گھٹ دوتے ودھ توں ودھ (14) مصرعے لبھدے نیں ۔ سگوں منقبت مذہبی، صوفیانہ عشقیہ کے اہد نے وچ حمد نعت دے مضمون وی آسکدے نیں۔ دوجے لفظاں وچ ا اه مثنوی وانگوں اپنے اندرحیہ بنداں دی لمبی نظم دیاں خصوصیتیاں رکھدی اے۔ ایدے سارے مصرعے ہم قافیہ ہوندے نیں۔ پہلے مصرعے دا پہلا لفظ جس حرف توں شروع ہوندا ائے اُنہوں مصرعے دے شروع وچ وکھ کر کے لکھیا جاندا اے۔ اہ کدی اوہ زن وچ شامل ہوندا اے تے کدی باہر ۔